Planowanie przestrzenne to procesy, wskutek których decyduje się o kształcie przestrzeni, a dokładnie – sposobie zagospodarowania i przeznaczeniu danego terenu, regulowane ustawą o planowaniu oraz zagospodarowaniu przestrzennym. Zasady związane z planowaniem przestrzennym wiążą się z ograniczoną przestrzenią naszego kraju, a co za tym idzie – dobrym gospodarowaniem polską ziemią. Usystematyzowane działania pozwalają rozwijać, ulepszać oraz chronić polską przestrzeń, a także zaspokajać potrzeby jej użytkowników, czyli mieszkańców, przedsiębiorców, państwa. Celem tych działań jest efektywne wykorzystanie przestrzeni, które będą łączyły interesy różnych jej użytkowników i realizowały cele społeczne oraz gospodarcze. Przy planowaniu przestrzennym nie wolno również zapominać o wykorzystaniu i zabezpieczeniu środowiska naturalnego, zabudowanego w taki sposób, aby było możliwe zaspokojenie potrzeby obecnych, a także przyszłych pokoleń.
Główne zasady planowania przestrzennego
- Wymagania ładu przestrzennego, w tym urbanistyki oraz architektury (ukształtowanie przestrzeni w harmonijną całość).
- Tworzenie form ochrony walorów krajobrazowych, czyli form zagospodarowania terenu, które będą pozwalały na zachowanie cech charakterystycznych danego krajobrazu w celu zwiększenia szans na przedłużenie oraz zachowanie przy życiu unikatowych gatunków fauny i flory.
- Uwzględnianie ochrony środowiska i zasad gospodarowania wodami, ochrony gruntów rolnych i leśnych, a także zasady zrównoważonego rozwoju.
- Stosowanie ochrony dziedzictwa kulturowego, zabytków i dóbr kultury współczesnej.
- Ochrona zdrowia, bezpieczeństwa ludzi i mienia oraz potrzeb osób niepełnosprawnych (np. ochrona przed hałasem komunikacyjnym).
- Zasada walorów ekonomicznej przestrzeni, czyli właściwego rozmieszczenia poszczególnych rodzajów budynków oraz właściwego ich usytuowania względem siebie (maksymalne wykorzystanie przestrzeni).
- Przestrzeganie prawa własności.
- Dostosowanie się do potrzeb obronności, bezpieczeństwa państwa i interesu publicznego, a także w zakresie rozwoju infrastruktury technicznej, przede wszystkim sieci szerokopasmowych.
Zasady planowania przestrzennego określa ustawa z dnia 27 marca 2003 roku – o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, zawarta w Dz.U. Nr 80, poz. 717 ze zm. wraz z jej nowelizacją z dnia 9 października 2015 r. (Dz. U. poz. 1777). Stanowi ona podstawy prawne procesu inwestycyjnego Rzeczypospolitej Polskiej oraz ukierunkowuje przeznaczanie danych terenów na określone cele, a także ustala zasady ich zabudowy i zagospodarowania.