Pomiarów sytuacyjno-wysokościowych dokonuje tylko uprawniony do tego geodeta. Należą one do grupy pomiarów bezpośrednich, czyli takich, które wymagają od geodety bezpośredniego kontaktu z przedmiotem pomiaru. Wymagane są tam, gdzie brakuje mapy zasadniczej (czyli tej do celów projektowych) bądź gdzie mapa jest nieaktualna.
Pomiar sytuacyjno-wysokościowy dostarcza danych geograficznych o położeniu szczegółów sytuacyjnych w obranym układzie współrzędnych wysokościowych oraz płaskich. Składają się na niego czynności, które mają na celu przedstawienie na mapie geodezyjnej niezbędnej sytuacji terenowej, czyli treści mapy zasadniczej. W wyniku pomiaru sytuacyjno-wysokościowego powstaje mapa służąca do celów projektowych, zaktualizowana mapa zasadnicza, mapa numeryczna czy mapa sytuacyjno-wysokościowa. Są one niezbędne m.in. do zrealizowania inwestycji wymagających pozwolenia na budowę.
Przy dokonywaniu pomiaru sytuacyjno-wysokościowego geodeta opiera się o geodezyjną osnowę poziomą oraz wysokościową.
Pomiar sytuacyjny stanowi identyfikację i określenie położenia punktów załamań osi obiektów liniowych, geometrycznych środków obiektów punktowych i punktów załamań obrysów obiektów powierzchniowych. Może on być wykonywany metodą biegunową, przedłużeń konturów sytuacyjnych, domiarów prostokątnych lub wcięć kątowych, liniowych albo kombinowanych, a także za pomocą nawigacji GPS, GLONASS. Pomiarom sytuacyjnym podlegają tylko charakterystyczne punkty szczegółów terenowych.
Natomiast pomiar wysokościowy to zmierzenie różnic wysokości pomiędzy punktami obiektów, które umożliwiają określenie wysokości punktów bądź zbadanie wysokości punktów w układzie wysokościowym systemu odniesień przestrzennych. Wykonuje się go za pomocą metody tachimetrii, niwelacji lub z wykorzystaniem odbiorników nawigacji GPS i GLONASS. Pomiarowi wysokościowemu podlegają również wyłącznie charakterystyczne punkty szczegółów terenowych bądź też charakterystyczne punkty naturalnych i sztucznych form ukształtowania terenu.
Pomiar sytuacyjno-wysokościowy służy do:
- aktualizacji mapy zasadniczej,
- stworzenia mapy do celów projektowych w formie numerycznej oraz analogowej,
- wykonania pomiarów realizacyjnych, w tym:
- tyczenia obiektów powierzchniowych i liniowych,
- tyczenia sieci uzbrojenia terenu,
- dokonywania pomiarów inwentaryzacyjnych sieci, budynków czy budowli,
- inwentaryzacji obszarów górniczych,
- tworzenia map do celów projektowych oraz inwentaryzacji na terenach zamkniętych, takich jak PKP czy MON.