Fotogrametria (słowo pochodzenia greckiego) to dziedzina, która zajmuje się odtwarzaniem kształtów, rozmiarów i położenia obiektów w danej przestrzeni na podstawie fotogramów – zdjęć fotogrametrycznych.
Do ich wykonywania służą specjalne wielkoformatowe aparaty fotograficzne, które są wyposażone w odpowiednie obiektywy pozbawione aberracji. Fotogrametria to technika pomiarowa oparta na obrazach fotograficznych. Dzięki ekspozycji fotograficznej, a następnie – obróbce fotogrametrycznej uzyskuje się model opracowywanego obiektu. Jako metoda jest zależna od rodzaju obiektu i wymaganej dokładności. Wykorzystuje się ją w wielu gałęziach gospodarki. Pierwsze zdjęcia fotogrametryczne zrobiono z balonu na uwięzi w połowie XIX wieku w Paryżu. W Polsce zaczęto je stosować na początku XX wieku. W 1918 r. opracowano tą metodą mapy topograficzne części Tatr.
W geodezji fotogrametria znajduje zastosowanie przy opracowaniu map i przy różnych zleceniach pomiarowych. Można w niej wyróżnić:
- fotogrametrię lotniczą (aerofotogrametrię),
- fotogrametrię naziemną (terrofotogrametrię).
Celem fotogrametrii naziemnej jest otrzymanie zdjęć i pomiarów, które umożliwią opracowanie mapy czy też uzyskanie danych na temat sfotografowanego obiektu. Stosuje się ją w następujących obiektach: kopalnie odkrywkowe, budynki zabytkowe, kamieniołomy, masywy górskie, lodowce i wysokie budynki. Sprawdza się w terenach o dużym zróżnicowaniu rzeźby. Jako fotogrametria architektoniczna jest podstawowym narzędziem dokumentowania zabytków. Jest często wykorzystywana przy pomiarze maszyn i urządzeń przemysłowych czy budowli architektonicznych, bada też stopień ich odkształceń (fotogrametria inżynieryjna). Dzięki niej można również dokonać pomiarów: rozmaitych urządzeń przemysłowych, statków, radioteleskopów, zbiorników, chłodni kominowych; odkształceń wież, kominów, masztów czy też ugięć elementów nośnych wiaduktów, mostów i hal. Jej najważniejsze zalety to:
- jednoczesna rejestracja wszystkich szczegółów,
- krótki czas pracy w terenie, a większy w laboratorium (pomiary są bardziej staranne i tańsze),
- zdjęcia mają wartość dokumentalną,
- można dokonywać pomiarów bez sygnalizacji punktów kontrolnych,
- pomiary można powtarzać,
- jest dostęp do elementów trudno dostępnych z powodu wysokiego napięcia, temperatury czy innych zagrożeń.
Nowoczesną formą fotogrametrii inżynieryjnej jest fotogrametria cyfrowa, która znacznie uprasza pomiary i daje szereg nowych rozwiązań. Jest w pełni automatyczna lub można w niej wprowadzać własne parametry fotografowania.
Fotogrametria lotnicza jest główną metodą wytwarzania map. Ma większe znaczenie niż fotogrametria naziemna, ponieważ umożliwia dokładny wgląd w badany obszar, dobrze się sprawdza na płaskim terenie i daje dużą dowolność w wyborze stanowiska. Umożliwia również opracowanie różnego rodzaju map – „rzeczywistych” – papierowych, kartonowych i foliowych lub zapisanych na różnych nośnikach – np. cyfrowych czy na materiale fotograficznym.